Centralna banka: Bosna i Hercegovina bilježi porast novčane mase
Marx.ba Ukupna novčana masa (M2) na kraju avgusta 2023. godine iznosila je 34,99 milijardi KM, u odnosu naprethodni mjesec registrovan je porast novčane mase za 303,8 miliona KM (0,9%). Porast novčane mase(M2) u avgustu 2023. godine, rezultat je povećanja novca (M1) za 179,5 miliona KM (0,9%) i kvazi novca(QM) za 124,3 miliona KM (0,9%). Gotovina izvan banaka je povećana za 15,2 miliona KM (0,2%), aprenosivi depoziti u domaćoj valuti za 164,4 miliona KM (1,1%), što je rezultiralo povećanjem novca (M1).Kvazi novac (QM) je povećan usljed porasta prenosivih depozita u stranoj valuti za 11,9 miliona KM(0,3%), ostalih depozita u domaćoj valuti za 75,5 miliona KM (2,7%) i ostalih depozita u stranoj valuti za37 miliona KM (0,5%), objavila je Centralna banka Bosne i Hercegovine. Na godišnjem nivou, porast novčane mase (M2) u avgustu 2023. godine iznosio je 2,44 milijarde KM(7,5%). Rast je ostvaren kod gotovine izvan banaka za 325,4 miliona KM (5,4%), kod prenosivih depozitau domaćoj valuti za 1,57 milijardi KM (11,9%) i kod prenosivih depozita u stranoj valuti za 574,4 milionaKM (17,0%), uz istovremeno smanjenje ostalih depozita u domaćoj valuti za 22 miliona KM (0,8%) iostalih depozita u stranoj valuti za 16,2 miliona KM (0,2%). Protustavka povećanju novčane mase (M2) na mjesečnom nivou u avgustu 2023. godine u iznosu od 303,8 miliona KM (0,9%) je povećanje neto strane aktive (NSA) za 422,6 miliona KM (2,1%) i smanjenje neto domaće aktive (NDA) za 118,7 miliona KM (0,8%). Porast novčane mase (M2) na godišnjem nivou od2,44 milijarde KM (7,5%), rezultat je porasta neto strane aktive (NSA) za 1,07 milijardi KM (5,6%) i netodomaće aktive (NDA) za 1,37 milijardi KM (10,3%). Ukupni krediti domaćim sektorima na kraju avgusta 2023. godine iznosili su 22,86 milijardi KM, u odnosuna prethodni mjesec zabilježeno je povećanje od 47,7 miliona KM (0,2%). Kreditni rast registrovan je kodsektora stanovništva za 72,1 milion KM (0,6%), kod nefinansijskih javnih preduzeća za 6,2 miliona KM(1,0%) i kod ostalih domaćih sektora za 2,3 miliona KM (1,0%). Smanjenje kreditnog rasta registrovano jekod privatnih preduzeća za 29,3 miliona KM (0,3%) i kod vladinih institucija za 3,5 miliona KM (0,3%).Godišnja stopa rasta ukupnih kredita u avgustu 2023. godine iznosila je 4,8%, nominalno 1,05 milijardiKM. Godišnji rast kredita registrovan je kod sektora stanovništva za 679,3 miliona KM (6,3%), kodprivatnih preduzeća za 338,8 miliona KM (3,7%), nefinansijskih javnih preduzeća za 65,5 miliona KM(12,3%) i kod ostalih domaćih sektora za 56,5 miliona KM (33,7%). Smanjenje kreditnog rasta nagodišnjem nivou registrovano je kod vladinih institucija za 88,9 miliona KM (7,9%). Ukupni depoziti domaćih sektora na kraju avgusta 2023. godine iznosili su 30,51 milijardu KM, u odnosuna prethodni mjesec depoziti su povećani za 343,2 miliona KM (1,1%). Rast depozita na mjesečnom nivouregistrovan je kod svih sektora: stanovništvo za 107,7 miliona KM (0,7%), privatna preduzeća za 153,1milion KM (2,3%), nefinansijska javna preduzeća za 18,3 miliona KM (1,0%), vladine institucije za 47,2miliona KM (1,1%) i ostali sektori za 16,9 miliona KM (0,9%). Godišnja stopa rasta ukupnih depozita u avgustu 2023. godine iznosila je 6,8%, što je u apsolutnom iznosu 1,93 milijarde KM. Godišnji rast depozita registrovan je kod sektora stanovništva za 1,32 milijarde KM (9,3%), kod privatnih preduzeća za 979,5 miliona KM (16,8%) i kod ostalih domaćih sektora za 5,2 miliona KM (0,3%). Kod nefinansijskih javnih preduzeća depoziti su na godišnjem nivou smanjeni za 118,9 miliona KM (5,9%), kao i kod vladinih institucija za 252,9 miliona KM (5,3%). Devizne rezerve Centralne banke BiH na kraju avgusta 2023. godine iznosile su 15,87 milijardi KM, dokje u odnosu na prethodni mjesec zabilježeno povećanje deviznih rezervi od 306,6 miliona KM (2,0%).U strukturi deviznih rezervi, na mjesečnom nivou su povećani depoziti kod nerezidentnih banaka za 196,5miliona KM (2,4%), investicije u vrijednosne papire su veće za 125,8 miliona KM (1,9%), kao i strana valuta u trezoru CBBiH za 4 miliona KM (0,9%).
Sporazum u Ženevi: Nastavak jačanja kapaciteta Centralne banke BiH uz podršku Švicarske
Marx.ba U Ženevi je potpisan Sporazum o nastavku Programa bilateralne pomoći i izgradnje kapaciteta centralnih banaka (BCC) koji se realizuje uz podršku Vlade Švicarske, čime je ozvaničen početak realizacije treće faze višegodišnjeg partnerstva, za period 2023 – 2028. Sporazum su potpisali guverner Centralne banke Bosne i Hercegovine (CBBiH) dr. Senad Softić i ambasador Nj. E. Dominique Paravicini, rukovodilac Odjeljenja za ekonomsku saradnju i razvoj SECO-a, u ime Švicarskog sekreterijata za ekonomske poslove (SECO). U okviru partnerstva i strategije podrške Švicarske Bosni i Hercegovini odvija se izuzetno uspješna saradnja sa CBBiH, koji se realizuje uz intenzivne konsultacije sa SECO i Institutom za međunarodne studije iz Ženeve. Ovim programom Vlada Švicarke pruža podršku CBBiH u unapređenju ključnih funkcija s aspekta modernog i dobrog upravljanja, u cilju adekvatne pripreme i spremnosti CBBiH za globalne i EU integracije. Guverner Softić je iskazao zahvalnost za podršku koju je pružila Švicarska u ekonomskom i socijalnom razvoju Bosne i Hercegovine, te je naglasio da CBBiH već godinama gradi izuzetno kvalitetne odnose sa švicarskom Vladom i njenim finansijskim institucijama. – Izuzetno cijenim što je Vlada Švicarske prepoznala značaj i ulogu Centralne banke Bosne i Hercegovine. Također se zahvaljujem SECO na podršci i tehničkoj pomoći koju nam pruža u harmonizaciji sa standardima Evropske unije i najboljim međunarodnim praksama centralnog bankarstva, poručio je Softić. Potpisivanje sporazuma upriličeno je u okviru 11. godišnje konferencije BCC-a pod nazivom „Neujednačeni izgledi za rast“ koja se održava 27. i 28. 9. 2023. u Ženevi. Obraćajući se učesnicima konferencije, guverner Softić je istakao da je stabilna i snažna centralna banka od izuzetnog značaja za cjelokupnu ekonomiju Bosne i Hercegovine i njene građane. – Imajući u vidu okolnosti u Bosni i Hercegovini, veoma su važni monetarna stabilnost, valutni odbor i povjerenje u domaću valutu kao ključni faktori makroekonomske i finansijske stabilnosti, kazao je guverner.
Centralna banka BiH: Nastavak usporavanja inflacije u trećem kvartalu 2023. godine
N. D. Na osnovu raspoloživih zvaničnih statističkih podataka, i informacija s međunarodnih tržišta objavljenih do 11. septembra, Centralna banka Bosne i Hercegovine (CBBiH) procjenjuje godišnji rast realnog BDP-a u drugom kvartalu 2023. godine na 0,8 posto, što je identično prethodnoj procjeni iz juna, kada su raspolagali podacima visoke frekvencije za april. – Procjenjujemo kako je uslužni sektor, prvenstveno djelatnosti vezane za turizam, dao značajan doprinos ekonomskoj aktivnosti u trećem kvartalu. Posljedično, a u kontekstu slabljenja inflatornih pritisaka, procjenjujemo nešto viši rast realnog BDP-a u trećem u odnosu na prethodni kvartal. Imajući u vidu kako je trend pada industrijske proizvodnje i izvoza, na godišnjem nivou, nastavljen i u julu, izvjestan je nastavak trenda skromne ekonomske aktivnosti i u trećem kvartalu. Naša prva procjena godišnjeg rasta realnog BDP-a u trećem kvartalu iznosi 0,9 posto. Ukoliko lična potrošnja i izvoz usluga ne budu kompenzirali pad vanjske potražnje u preostala dva mjeseca trećeg kvartala i u posljednjem kvartalu, u jesenskom krugu srednjoročnih makroekonomskih projekcija vrlo je izvjesno korigiranje realne ekonomske aktivnosti za 2023. godinu naniže u odnosu na proljetni krug. U proljetnom krugu srednjoročnih makroekonomskih projekcija objavili smo kako u 2023. godini očekujemo skroman rast realnog BDP-a, od 1,6 posto, poručili su iz Centralne banke BiH. Kako su naglasili, njihove procjene ukazuju na ublažavanje inflatornih pritisaka. – Ipak, očekujemo kako će inflacija u kratkoročnom periodu i dalje biti znatno viša od prosjeka za period otkada se službeno prikupljaju podaci o potrošačkim cijenama u BiH. Zvanično objavljena inflacija u BiH, od svega 4 posto u julu, ukazuje na neočekivano brzo usporavanje inflacije. Prosječan rast cijena posmatran po entitetima je bitno različit. Prema podacima entitetskih agencija za statistiku, u Republici Srpskoj je u julu zabilježena godišnja inflacija od 5,2 posto, dok je u Federaciji BiH zabilježena inflacija od 2,8 posto, prema čemu je ova stopa inflacije daleko najniža u okruženju. Znatno usporavanje inflacije, prema zvaničnim podacima, u junu i julu rezultiralo je revidiranjem naniže naših očekivanja vezanih za inflaciju u drugom polugodištu, rekli su di dodali: – Trenutno procjenjujemo da bi godišnji rast prosječnih potrošačkih cijena u drugom polugodištu mogao iznositi 3,7 posto. Na osnovu preliminarne procjene cjenovnih odjeljaka za preostalih pet mjeseci tekuće godine, projiciramo da bi temeljna inflacija mogla iznositi 6,1 posto i ukupna inflacija 6,4 posto u 2023. godini. U proljetnom krugu srednjoročnih makroekonomskih projekcija CBBiH, projicirana je inflacija od 7,7 posto za 2023. godinu, dakle 1,3 postotna poena više u odnosu na trenutnu prognozu iz ovog izvještajnog perioda. Inflacija u BiH je, trenutno, primarno pod uticajem promjena u nivou temeljne inflacije, iz koje se isključuju cijene hrane, alkoholnih pića i duhana, te energenata, što ukazuje na sve izraženiji rast domaćih cijena. Odjeljak režijskih troškova ima sve značajniji uticaj na domaću inflaciju, prvenstveno zbog rasta cijena plina, najamnina i komunalnih troškova. Uz to, cijene električne energije, kao najvažniji pododjeljak ukupnih režijskih troškova, u prvih sedam mjeseci tekuće godine bilježe značajan rast (6,8 posto), dok je njihov uticaj na inflaciju u prošloj godini bio neznatan. Rast cijena električne energije, uz već prisutno povećanje cijena nafte i naftnih derivata, mogu dodatno povećati inflatorni pritisak u narednom periodu.
Hadžić: Bez direktnih stranih investicija ekonomija BiH bi potonula dublje
Š.M. U posljednje vrijeme, podaci Centralne banke Bosne i Hercegovine bilježe pozitivne trendove u području direktnih stranih investicija (DSI), što predstavlja svijetlu vijest za ovu zemlju koja se suočava s izazovima ekonomske stabilnosti. Razgovarali smo s ekonomistom Farukom Hadžićem kako bismo dobili dublji uvid u ove trendove i njihov utjecaj na ekonomiju BiH. Jedan od najzapaženijih aspekata ovih investicija jest rast ulaganja nakon dužeg vremena. Hadžić ističe da je, kad se detaljnije analiziraju podaci, jedan posebno interesantan fenomen – Velika Britanija se ističe kao vodeći investitor. Centralna banka BiH “To se velikim dijelom može pripisati kompaniji Adriatic Metals, koja je započela s velikom investicijom u blizini Vareša. Njihov snažan investicijski projekt ne samo da donosi ekonomske koristi već i otvara nova radna mjesta, što ima pozitivan uticaj na lokalnu zajednicu,” kazao je Hadžić u intervjuu za N1. Ističe važnost pojedinačnih kompanija kao pokretača rasta DSI u BiH, a taj rast ima snažan kaskadni učinak na cjelokupnu ekonomiju. “Ako to stavimo u kontekst generalnog usporavanja ekonomske aktivnosti u ovoj godini u BiH i činjenice da će stopa ekonomskog rasta biti dosta niža nego što je to bilo prethodnih godina zbog recesije u pojedinim zemljama EU i podizanja nivoa kamatnih stopa, generalno loših ekonomskih kretanja, inflacije, takav jedan značajan nivo ulaganja u BiH ustvari je podigao našu ekonomiju da ne potonemo toliko duboko koliko bi, ustvari, bilo da nije bilo direktnih stranih investicija. To se direktno održava na izvoz, BDP, stopu zaposlenosti i u konačnici na vanjskotrgovinski bilans i promjene strukture deviznih rezervi,” kazao je ekonomista Faruk Hadžić za N1. Upitan koji sektori su najprivlačniji za strane investitore, naglašava da su sektori informacijske i komunikacijske tehnologije (ICT) te finansijski sektor i dalje vrlo privlačni. Međutim, primjećuje da se otvorio i novi sektor koji je privukao pažnju – rudarstvo. “Također trebam napomenuti da se novi sektor otvorio – rudarstvo, koji nije onaj klasični sektor kopanja uglja kako mi obično podrazumijevamo rudarstvo, nego i neke druge mineralne materije i metali kojih ima u BiH. On je poprilično interesanatan i za strane ulagače. Indirektni efekti toga su jačanje građevinskog sektora što je vrlo bitno u ovom teškom vremenu kada imamo i nedostatak radnika. To može dovesti i do značajnijeg povećanja plata u BiH,” kazao je Hadžić. Ekonomista ističe da, osim administrativnih regulacija, ključan faktor ulaganja jest politička stabilnost. Iako BiH i cijeli Zapadni Balkan imaju ogroman ekonomski potencijal, investitori se često usmjere prema drugim zemljama regije, poput Srbije, koja pruža direktnu podršku stranim ulaganjima. Ovdje politička nestabilnost igra ključnu ulogu, jer mnoge kompanije radije investiraju u sigurnije okruženje. Hadžić zaključuje da su direktne strane investicije neizostavan faktor u održavanju ekonomske stabilnosti BiH. Ova ulaganja direktno utječu na ključne ekonomske pokazatelje poput bruto domaćeg proizvoda, zaposlenosti te vanjskotrgovinskog bilansa. Osim toga, ona otvaraju vrata novim sektorima i poslovnim prilikama, doprinoseći diversifikaciji i održivom rastu bosanskohercegovačke ekonomije.
Direktne strane investicije u BiH u 2022. godini 1,44 milijardi KM
Š.M. Priliv direktnih stranih investicija u Bosnu i Hercegovinu u 2022. godini iznosio je 1,44 milijarde KM, što je do sada najviši zabilježeni iznos, pokazuju podaci Centralne banke Bosne i Hercegovine (CBBiH) koja je objavila rezultate statističkog istraživanja o direktnim stranim investicijama za 2022. godinu. Ovi rekordni tokovi direktnih investicija u 2022. godini su za 310 miliona KM, odnosno za 21% veći nego u 2021. godini, kada su iznosili 1,13 milijardi KM. Glavnina ovog rasta stranih direktnih investicija je posljedica visokih reinvestiranih zarada postojećih nefinansijskih i finansijskih preduzeća sa stranim investicijama, dok su ulaganja u obliku vlasničkog kapitala i ostalog kapitala (međukompanijskog pozajmljivanja) iznosila ukupno 500 miliona KM. U pogledu geografskog rasporeda, najviše priliva investicija tokom 2022. godine bilo je iz Velike Britanije (271,8 miliona KM), a onda iz Austrije (175,8 miliona KM), Holandije (166,6 miliona KM), Njemačke (159,5 miliona KM) i Srbije (134,4 miliona KM). Posmatrano po djelatnostima, najviše investicija je realizovano u oblasti proizvodnje i snabdijevanja električnom energijom u iznosu od 199,9 miliona KM, zatim u oblasti finansijskih uslužnih djelatnosti u iznosu od 146,8 miliona KM, te u oblasti proizvodnje baznih metala 122,9 miliona KM. Na kraju 2022. godine, stanje direktnih stranih investicija je iznosilo 17,45 milijardi KM, a ovaj iznos predstavlja rezultat investiranja i poslovanih rezultata preduzeća u stranom vlasništvu u prethodnim godinama. Najveći iznos stanja direktnih investicija se i dalje odnosi na Austriju (2,69 milijardi KM ili 15,4% ukupnog stanja investicija), Hrvatsku (2,54 milijarde KM ili 14,6%) i Srbiju (2,43 milijardi KM ili 13,9%). Posmatrano po djelatnostima, najviše stanje direktnih stranih investicija je registrovano u oblasti finansijskih usluga (3,42 milijardi KM), a vezano je za investiranje u bankarski sistem, zatim u oblastima telekomunikacija (1,75 milijardi KM) i trgovine na veliko (1,68 milijardi KM), što govori da se na ove tri oblasti odnosi skoro 40% stanja investicija. U skladu sa politikom revizije i na osnovu dodatnih podataka prikupljenih u ovogodišnjem istraživanju, zajedno s objavljivanjem podataka za 2022. godinu, izvršene su revizije podataka i za prethodne dvije godine.